نمونه برداری دنباله ای و بررسی نوسانات جمعیت شته های مهم گندم در منطقه باجگاه (استان فارس)

از جمله آفات مهم گندم می توان به شته هایrhopalosiphum padi l. ,rhopalosiphummaidis f. sitobion avenae f.و schizaphis graminum r. اشاره کرد، که در اکثر نقاط ایران به چشم می خورند. طی نمونه برداری هایی که در سال زراعی 90- 1389 از این شته ها در مزارع گندم منطقه باجگاه (15 کیلومتری شیراز) انجام شد، نوسانات جمعیت ، پراکنش فضایی و مدل های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت مورد مطالعه قرار گرفت. شته های نام برده از دهه سوم فروردین 1390 در مزارع گندم مشاهده شدند و اوج جمعیت آن ها در تاریخ 28 فروردین ماه بود، در این زمان میانگین دما و رطوبت نسبی به ترتیب c 9ْ/11و 5 ±5/48 درصد بوده است. در این تحقیق روش حرکت دو قطر استفاده شد و بررسی آماری پارامتر های cv ,rv و rnp نشان داد که نمونه گیری باید از 4 ساقه در هر بوته گندم انجام گیرد. شاخص b تایلور و ? آیواو در همه شته ها به صورت معنی داری از عدد یک بزرگتر بوده که نشان دهنده جمعیت تجمعی شته های فوق است و بر اساس مقدار r2، شاخص پراکنش تایلور برای برآورد نوع پراکنش آفت مناسب تر ارزیابی شد. با توجه به اینکه شیب خط رگرسیون بین دو گونهr. maidis و s. graminum معنی دار نبوده، می توان مدل گرین یکسانی برای این دو ارایه کرد، اما بین سایر گونه ها اختلاف آماری مشاهده گردید. به منظور تخمین جمعیت این آفات، مدل های نمونه گیری دنباله ای با دقت ثابت به روش گرین با سه سطح دقت 15/0 ، 25/0 و 3/0 طراحی شد. اعتبار این مدل ها با استفاده از 15 سری از داده های جداگانه (داده هایی که برای محاسبه پارامترهای تایلور استفاده نمی شوند) توسط نرم افزار rvsp مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده در مورد شته r. padi در مدل های نمونه گیری دنباله ای گرین برای دست یابی به سطح دقت 25/0و 3/0 تعداد حداقل نمونه موردنیاز به ترتیب 5/15 و52/11 عدد به دست آمد و تعداد نمونه موردنیاز در روش گرین با دقت 25/0 و 3/0 به ترتیب 07/1±9/75 و93/0±3/80 درصد نسبت به روش معمولی کاهش یافت. تعداد حداقل نمونه برای شته s. avenae در سطوح دقت 25/0 و 3/0 به ترتیب 7 و 6 عدد به دست آمد. تعداد نمونه موردنیاز در روش گرین با دقت 25/0 و 3/0 به ترتیب 5/0±5/79 و 05/3±66 درصد نسبت به روش معمولی کاهش نشان داد. دو شته r. maidis وs. graminum در سطوح دقت 15/0 ، 25/0 و 3/0 به ترتیب به حداقل نمونه 20، 12 و 9 عدد نیاز دارند. در مقایسه روش گرین با روش معمولی در سطوح 15/0 ، 25/0 و 3/0 به ترتیب 05/1±8/77 ، 91/0± 3/78 و 81/0± 4/81 درصد کاهش تعداد نمونه صورت گرفت. استفاده از این طرح باعث تخمین دقیق تراکم جمعیت شته های گندم در یک سطح دقت معین می گردید که می توان آن را برای اهداف تحقیقاتی و مدیریتی این آفات به کار برد. در این تحقیق مدل دو جمله ای ویلسون و روم نیز به منظور بررسی ارتباط بین نسبت گیاهان آلوده در مزرعه و میانگین تراکم جمعیت شته های گندم ارایه شده است.